Seyahat ederken, özellikle de yurtdışına çıkarken önemli konulardan birisi de seyahat bütçesi yönetimidir. Yanımızda ne kadar para bulundurmalıyız? Nakit mi tercih edelim yoksa kredi kartı mı kullanalım? Seyahat çekleri avantajlı mıdır? Sık sık döviz bozdurmak zararımıza mı olur? Yurtdışındaki bankalardan para çekersek komisyonlar çok mu yüksek olur? Tüm bu soruların ve daha fazlasının cevaplarını ilerleyen sayfalarda bulacaksınız. Siz sadece seyahatiniz için gerekli cesarete sahip olun ve bütçenizi oluşturun, yönetimi kolay.
Döviz seçimi
Az veya çok, gittiğiniz ülkenin para biriminde nakite ihtiyacınız kesinlikle olacaktır. Size gerekli miktarı saptayıp, Türkiye’den ayrılmadan önce döviz almanız gerekir. Bundan 12 yıl öncesine kadar Avrupa’ya giderken sorun daha büyüktü. Almanya için Mark, Fransa için Frank, Avusturya için Şilin, İtalya için Liret vb. türlü çeşit parayı temin etmeniz gerekiyordu. Ancak AB ülkelerinin büyük bir kısmının Avro kullanmaya başlaması Avrupa’ya seyahat edenlere büyük kolaylık sağladı. Bu durumda Avrupa’da Avro kullanılan bir ülkeye gidecekseniz zaten Avro alacaksınız demektir. Peki başka ülkelere giderken ne yapacaksınız?
Farklı para birimleri olan ülkelerin parasını Türkiye’den alıp gidebileceğiniz gibi, yanınızda Avro veya Dolar gibi dünya çapında geçerli döviz bulundurup, gittiğiniz ülkede de değiştirebilirsiniz. Bu noktada kur oranlarını inceleyerek en avantajlı olanı seçmeniz gerekir. Eğer Türkiye’de zor bulunan bir ülkenin parasına ihtiyacınız varsa o paranın kur oranları da aleyhinize olacak demektir. Diğer türlü, avro ile gittiğinizde de TL-Avro-ülke para birimi olmak üzere iki kez kur değişimi yapmış olacaksınız. Hangisinin avantajlı olacağı duruma göre değişir.
Amerika kıtasındaki ülkelere Amerikan Doları ile gitmek Avro ile gitmekten daha avantajlıdır. Güney, Orta ve Kuzey Amerika ve Karayip ülkelerinde bazı turistik yerlerde fiyatları Amerikan Doları ile de görmeniz mümkün. Amerikan Doları, Avro ya da başka para birimlerine nazaran daha yoğun bir şekilde dolaşımda olduğu için de kurları sizin için daha avantajlı olacaktır.
Asya ve Afrika ülkeleri için de yine Amerikan Doları avantajlı bir para birimidir. Burada dikkat etmeniz gereken bazı detaylar olabilir. Örneğin bazı Afrika ülkelerinde bozduracağınız Amerikan Doları banknotlarının 5-6 yıldan eski tarihli olmaması önemlidir. Döviz büroları eski paraları kabul etmezler. Diğer bir detay da, 100 ve 50 dolarlık banknotlara verdikleri kur oranlarının 1, 5, 10, 20 gibi küçüklere verdiklerinden çok daha yüksek olduğudur. Bu detayları öğrenerek yola çıkmak size küçük gibi görünen ancak uzun vadede ciddi maddi avantaj sağlayacaktır.
Döviz alıp-satarken, taşırken ve kullanırken şunlara dikkat edin:
- Bazı ülkelere girişte belli miktarın üzerindeki parayı gümrükte deklare etmeniz mecburidir. Gideceğiniz ülkenin gümrük kurallarını önceden öğrenin
- Havalimanlarında her zaman döviz alım-satımı yapan yerler bulunur. Ancak şunu unutmayın ki havalimanlarındaki kur oranı genellikle daha dezavantajlıdır
- Döviz alım-satım işini asla sokakta ve karaborsada yapmayın; döviz bürolarında, turizm ofislerinde ve bankalarda yapın.
- Döviz aldığınızda veya sattığınızda mümkünse dekontunu isteyin ve dekontu seyahat süresince saklayın
- Avrupa Birliği’ndeki 28 ülkeden 17’si Avro kullanmaktadır. AB’de Avro kullanmayan ülkeler şunlardır: İngiltere, Danimarka, İsveç, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Letonya, Litvanya. Avrupa’ya üye olmayan Kosova ve Karadağ da Avro kullanmaktadır.
Nakit para
Nakit para, yurtdışında günlük hayatta pratiktir. Her yerde sorunsuz işinizi görebilirsiniz. Ancak eğer uzun sayılabilecek bir seyahate çıkıyorsanız yüklü miktarda parayla yola çıkmanın da doğal olarak riskleri vardır. Bu riskleri azaltmak adına en klasik ve geçerli yöntemlerden biri parayı farklı yerlerde saklamak olabilir. Günlük kullandığınız cüzdanınızda sadece gün içinde ihtiyacınız olacak miktarda para bulundurabilirsiniz. Fazlasını, kıyafetinizin içinde saklayabileceğiniz gizli para çantalarında koruyabilirsiniz. Ayrıca acil durumlar için sırtçantanızın, valizinizin saklı bir yerine bir miktar para bırakmayı da ihmal etmeyin. Ve tabii ki eğer birlikte seyahat ettiğiniz eşiniz, arkadaşınız, dostunuz vb. kişiler varsa paraları aranızda paylaşmış olun.
Kredi kartı
The Graduate filminde Walter Brooke Dustin Hoffman’a “gelecek plastikte” derken şüphesiz seyahat etmekten bahsetmiyordu. Ancak plastik seyahat edenlerin de hayatına girdi ve işlerini kolaylaştırdı. Eskiden gezginler bir tomar para taşımak durumundalardı, şimdiyse bir adet kredi kartı bütün işi görüyor.
Günümüzde çoğu kişi yurtdışında bankalardan para çekmeyi ya da kredi kartı kullanımını, nakit para taşımaya tercih ediyor. Bunun birçok avantajı olduğu gibi dezavantajları da var. Önemli olan müşterisi olduğunuz bankaların sistemlerini ve koşullarını iyi tanımak.
Türkiye’deki bir bankadan alınmış kredi kartınızı yurtdışında hemen her yerde sorunsuz kullanabilirsiniz. Ancak bazı durumlarda ay sonunda ekstrenize yansıyan rakamlar tahminlerinizden farklı olabilir. Bu da bankanıza, gittiğiniz ülkeye, kullanılan para birimlerine ve daha birçok etkene bağlıdır. İşin en temelinde bankaların amacının size sağladıkları hizmetin karşılığında para kazanmak olduğunu unutmayın.
Yurtdışında kartınızı kullandığınızda yaptığınız döviz harcamanızın Türk Lirası hesabınıza yansımasındaki kur çevrim oranlarına baktığınızda çoğu zaman çok da avantajlı olmadıklarını görebilirsiniz. Özellikle Avro ya da Amerikan Doları haricinde bir para biriminde harcama yaptıysanız genellikle bu birimler ilk önce Avro ya da Dolar’a, ardından Türk Lirası’na çevrileceği için iki kez kaybetmiş olursunuz.
Her bankanın döviz kuru uygulaması farklı olacağı için yapılacak en sağlıklı iş yurtdışına çıkmadan önce bankanızın müşteri temsilcisiyle yüzyüze görüşüp size sistemlerini anlatmasını istemek. Hatta karşılaştırma yapmak için birden fazla bankayla görüşüp size en uygun olanıyla yolunuza devam etmeyi de tercih edebilirsiniz.
Diğer bir öneri de bankanızdaki Türk Lirası hesabınıza ek olarak birer tane Amerikan Doları ve Avro hesabı açmanız. Dolar ve Avro kredi kartı harcamalarınızın bu hesaplarınızdan ödenecek şekilde internetten ya da bankadan ayarlarınızı yaptırırsanız harcamalarınızı ay sonunda bu para birimlerinde görebilirsiniz. Böylelikle bankanızın internet şubesi üzerinden, harcadığınız miktarda döviz satın alarak kredi kartı ödemenizi yapabilirsiniz. Bu şekilde alacağınız internet döviz kurları her zaman için diğer türlü bankanın sizin için yapmış olacağı kur hesabından daha avantajlı olacaktır.
ATM kartı
Türkiye’deki bankanızın ATM kartıyla yurtdışındaki birçok bankanın ATM’sinden para çekebilirsiniz. Kullandığınız ATM, bulunduğunuz ülkenin para biriminde size ödeme yapacaktır. Bazı, özellikle de turistik bölgelerdeki, ATM’lerde Amerikan Doları ya da Avro gibi ek seçenekler de olabilir. Hangi para biriminde çekerseniz çekin Türkiye’deki Türk Lirası hesabınıza yine bir kur çevrimiyle yansıyacaktır. Buna ek olarak, yine birçok etkene bağlı olarak değişmekle birlikte, bankanız her çekimde bir komisyon alabilir. Bu, bazı durumlarda çekim başına 3-5-7 dolar gibi sabit bir ücret olabilirken bazı durumlarda çektiğiniz miktarın belli bir yüzdesine denk gelen oransal bir ücret de olabilir. Eğer sabit ücret alınıyorsa mümkün olduğunca toplu para çekimi yapmak daha avantajlı olur. Ancak oransal komisyon var ise üzerinizde fazla taşımamak adına para gerektikçe de çekilebilir.
Türkiye’de de şubeleri olan, dünyada yaygın uluslararası bankaları tercih ederseniz, bu komisyonu ödemekten kurtulabilirsiniz. Bu durumda gideceğiniz ülkede ilgili bankanın olup olmadığını kontrol etmeniz ve para çekimlerinizi o bankanın ATM’sinden yapmanız gerekir.
Eğer uzun süreli bir seyahate çıkıyorsanız ek bir ATM kartı çıkartabilir ve bu kartı geride kalan güvendiğiniz bir kişiye emanet edebilirsiniz. Siz yoldayken ATM kartınızın çalınması veya yıpranması durumunda ek kartınızı emanet ettiğiniz kişi size ulaştırabilir ve yolda para sıkıntısı çekmenizi önleyebilir. Tabii bu kural kredi kartı için de geçerli…
Seyahat çeki
Seyahat çekleri, kaybetmeniz veya çalınması durumunda yerine koyabilmeniz nedeniyle seyahatlerde güvenlidir. Bunun için sahip olduğunuz çeklerin numaralarını bir yere kaydetmeniz, ve kaybolmaları halinde ilgili bankalara başvurmanız gerekir. Seyahat çeki için gideceğiniz ülkelerde yaygın geçerli olan sistemleri araştırın ve ona göre seçiminizi yapın. Ayrıca yine ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, bazı ülkelerde seyahat çeklerinizi paraya çevirdiğinizde, normal döviz kurlarından daha düşük, ve bazen de daha yüksek çevrim oranlarıyla karşılaşabilirsiniz. Tek başına seyahat çeklerinize güvenerek yola çıkmayın; ancak ek bir alternatif olarak düşünülebilinir.
Vekalet
Eğer aylar sürecek bir yolculuğa çıkıyorsanız Türkiye’de güvendiğiniz bir kişiye sizin adınıza bankacılık ya da ihtiyacınız olabilecek diğer işleri yapması için noterden vekalet çıkarabilirsiniz. Böylelikle ülkenizden binlerce kilometre uzakta da olsanız işleriniz aksamaz.
İnternet Bankacılığı
Seyahatleriniz sırasında paranızı yönetmenizin olmazsa olmaz bir koşulu da internet bankacılığı kullanımıdır. Böylelikle nerede olursanız olun internet bağlantısı bulduğunuz sürece her türlü işleminizi gerçekleştirebilir, paranızı kolaylıkla yönetebilirsiniz.
İnternet bankacılık sistemleri güvenlik olarak cep telefonunuza şifre gönderme ve / veya size verecekleri bir şifre üretici aleti kullanmanızı gerektirir. Yurtdışında telefonunuzu kullanıp kullanmayacağınızı, ve bazı durumlarda size ulaşacak şifre mesajının geç gelmesi nedeniyle sisteme giriş yapmanızda güçlük yaşayabileceğinizi de hesaba katarak telefon mesajı yerine şifre üretici alet, ya da akıllı telefonlara yüklenen şifre üretme uygulamalarını kullanmanız daha mantıklı olabilir.